Een toonladder is een reeks van 7 verschillende tonen achter elkaar. Ze beginnen op de zogenaamde grondtoon en eindigen op het septiem. De grondtoon is de eerste en de belangrijkste toon van de toonladder. Wanneer een tooladder wordt gespeelt, wordt vaak toch het octaaf als laatste gespeeld, omdat dan op de grondtoon wordt geeïndigd, en de toonladder 'af' klinkt. Van de toonladder van D is D de grondtoon, en begint op een D. Elke noot moet 1 keer gebruikt worden. Dus er kan bijvoorbeeld niet een Gis en een G gebruikt worden.
Toonafstanden
Het is goed om eerst even een overzicht te geven van alle noten. Alle blauwe noten zijn de zogenaamde stamtonen. Dit zijn de noten die niet verhoogd of verlaagd zijn. Alle rode noten zijn verhogingen of verlagingen van de stamtonen.
A Ais/Bes B C Cis/Des D Dis/Es E F Fis/Ges G Gis/As
Dit zijn allemaal halve afstanden. De afstand tussen A en Bes is dus een halve afstand. De afstand tussen D en E is een hele afstand.
Sommige noten zijn dubbel: ze kunnen als een verhoging, of als een verlaging voorkomen. Voorbeeld:
Een Dis is een verhoging van een D, en een Es een verlaging van een E. Toch klinken deze noten hetzelfde!
Belangrijk! Tussen B-C en E-F zitten geen verhoogde of verlaagde tonen. Dit zijn dus halve afstanden!
Soorten toonladders
Je moet 2 verschillende toonladders kennen; majeur en mineur. Deze 2 toonladders zijn verschillend opgebouwd, dwz. de toonafstanden zijn verschillend. Deze toonafstanden zijn een reeks cijfers die uit 1-en en ½-en bestaat. Een 1 betekent een hele afstand, en een ½ betekent een halve afstand.
Majeur
De majeur toonladder klinkt vrolijk. De toonafstanden van een majeur toonladder zijn:
1 - 1 - ½ - 1 - 1 - 1 - ½
Bijvoorbeeld:
Of:
Of:
Mineur
De mineur toonladder klinkt droevig. De toonafstanden van een mineur toonladder zijn:
1 - ½ - 1 - 1 - ½ - 1 - 1
Bijvoorbeeld:
Of:
Of:
Overige soorten mineur toonladders
De mineur toonladder heeft nog enkele variaties. Deze hoef je niet te kennen voor het examen, maar worden wel veel gebruikt. Voor de volledigheid worden deze toch toegelicht. Dit zijn de Mineur Harmonische, en de Mineur Melodische toonladder.
Mineur Harmonisch
De mineur harmonische toonladder lijkt sterk op de mineur toonladder, maar heeft een verhoogde 7de toon. Hierdoor krijgt de toonladder een typisch 'oosterse' klank, vanwege de 1½ toonsafstand. De toonafstanden van deze toonladder zijn:
1 - ½ - 1 - 1 - ½ - 1½ - ½
Bijvoorbeeld:
Of:
Of:
Mineur Melodisch
Soms is de oosterse klank van de mineur harmonische toonladder niet gewenst. Daarvoor is de mineur melodische toonladder, die de vreemde 1½ afstand gelijkmatig invult, door ook de 6de toon te verhogen. De toonladder is dan bijna gelijk aan de majeur toonladder, behalve dat deze een kleine terts heeft. De toonafstanden worden dan:
1 - ½ - 1 - 1 - 1 - 1 - ½
Bijvoorbeeld:
Of:
Of: